Gülmek. Gülmek "düşünülmesi gereksiz" olan bir eylem midir ? Yalnızca gülün. Nedenini sorgulamayın yoksa gülemezsiniz. Doğru. Ama yapılan esprilerin ve insanı gülümseten davranışların araştırılması gerek yönleri yok mu ? Kesinlikle var.
Gülme bilimine Geletoloji denir. Neden güleriz ? Sorusuna yüz yıllar boyunca çeşitli teorilerle cevaplar verilmiş.
Aristoteles: İnsanoğlu çirkin ve basit insanlara güler. Çünkü insanlar kendilerinden daha aşağıda gördüğü bir şahsı gördüğü zaman kendilerinde mutluluk hormonu salgılarlar. Ve bunun sonucu olarak gülümserler.
Sokrates ve Platon: Kişisel engellerimizin garip olarak görüntelenmesi ve karakterize edilmesi olarak tanımlar gülme eylemini.
Daha modern zamanlarda ise;
Francis Hutcherson: Komedi teorisini ortaya atmıştır ilk kez. Ve der ki "Gülmek kendimizden farklı olanları ayırt ettiğimizin göstergesidir." Bu mantıkla bir gruba ait olma isteği olabilir insanlarda. Belki de bu yüzden bir grup arkadaşımızla toplandığımızda kahkahalar ortada uçuşurlar.
Aramızda karşısındaki konuşan insanın bir sonraki kelimesini tahmin etmeye çalışmayan kimse yoktur sanırım. Eğer karşımızdaki insan beynimizin beklemediği bir kelime getirirse kurduğu cümleden sonra beynimiz anında kasları gerer ve savunma durumuna geçirir. Ne zaman ki söylediği kelimeyi çözüp zararsız olduğunu anlar o zaman kasları serbest bırakır ancak endorfin hormonu çoktan salgılanmıştır kana karışmıştır. İşte tam beynimizin kelimenin zararsız olduğunu çözdüğü anda bir kahkaha patlatırız bazen istemsizce bazen yarı isteyerek.
Kişisel olarak desteklediğim görüş ise şöyle;
Gülmenin fizyolojik yönü olmakla birlikte gülmek -çok açıktır ki- sadece fizyolojik bir olay değildir. Psikoloji, zeka, eğitim, bilinçsellik ve çevresel diğer etkenler de gülme olayına her zaman dahildir. Bunun kanıtı daha önce gülmekten katıldığımız bir espriye daha sonra gülmememizdir. Diğer bir kanıt espriye bir kişi gülerken bir diğerinin hiç gülmemesidir. Sonuçta her espri öznel derecelerde komikliğe sahiptir diyebiliriz.
Yukarıdaki önermelerden farklı olarak "Neden güleriz?" sorusunun cevabı ise esprilerde her zaman bir paradoksun (çelişkinin) var olması gerçeğidir. İnsan psikolojisi beyini o kadar iyi korur ki espri içindeki paradoksa sokmaz. Beyin espri içindeki çelişkiyi anladığı anda psikoloji devreye girerek gülme refleksiyle beyini adeta durdurarak paradoksun dışına alır. İşte bütün olanlar bu kadar basit ve güzel.
Sonuçta espri insan beyni için bir şoktur. Psikoloji gülme refleksini çalıştırarak beyini korur. Böylece paradoksa hiçbir zaman düşmeyiz. Esprileri akılda tutmak bu nedenle daha zordur. Çünkü onlar birer gerçek olmaktan ziyade, beyni çalıştıran komutlar dizisi (script) gibidir.
Yine de siz siz olun cümlelerde paradoks aramayın. Kendinizi de gülmekten alıkoymayın :)
Yazar Hakkında: Ben Hasancan Öksüzler. Yaklaşık 2 senedir internet dünyasında aktif olarak bulunmaktayım. 2 sene önce Lisemde katıldığım bir kişisel gelişim seminerinden sonra, Kendi Kahramanınız Olun! Sloganıyla kendimi internette geliştirmeye karar verdim. Etrafımdaki insanlara faydam oluyorsa ne mutlu yazılarımda yorum olarak bi teşekkürü mazur görmezseniz çok sevirim :).
0 yorum:
Yorum Gönder